Permaculture - the idea, theory, practice

What is permaculture Toby Hemenway

Per­ma­kul­tu­ra sto­so­wa­na jest nie tyl­ko w rol­nic­twie. Z jej zasad korzy­sta się przy pro­jek­to­wa­niu domów i wio­sek, sys­te­mów ener­ge­tycz­nych i w zago­spo­da­ro­wy­wa­niu odpa­dów, a nawet w two­rze­niu mniej nama­cal­nych struk­tur jak gru­py spo­łecz­ne, pro­gra­my naucza­nia, biznesplany.

Per­ma­kul­tu­ra 1)↓ korzy­sta z przy­bo­ru zasad i prak­tyk do pro­jek­to­wa­nia zrów­no­wa­żo­nych eko­lo­gicz­nie ludz­kich osad. Sło­wo per­ma­kul­tu­ra (od per­ma­cul­tu­re = per­ma­nent + agri­cul­tu­re, obec­nie rów­nież per­ma­nent + cul­tu­re) zosta­ło wpro­wa­dzo­ne przez dwóch Austra­lij­czy­ków. Pierw­szym był Bill Mol­li­son 2)↓ autor gęstej i ency­klo­pe­dycz­nej biblii dzie­dzi­ny: Per­ma­cul­tu­re: A Desi­gne­r’s Manu­al. Dru­gim jest David Holm­gren 3)↓, któ­ry bły­sko­tli­wie roz­sze­rzył zasięg permakultury.

Permakulturowy tęczowy wąż

Mol­li­son mówi, że ory­gi­nal­na idea per­ma­kul­tu­ry naszła go w 1959 roku, kie­dy to obser­wo­wał tor­ba­cze szpe­ra­ją­ce w lesie desz­czo­wym Tasma­nii. Zain­spi­ro­wa­ny, w podzi­wie dla obfi­to­ści i dają­ce­go życie bogac­twa wza­jem­nych powią­zań tego eko­sys­te­mu, zano­to­wał w swo­im dzien­ni­ku: „wie­rzę, że może­my zbu­do­wać sys­te­my, któ­re będą funk­cjo­no­wać tak dobrze jak ten”. W latach sie­dem­dzie­sią­tych wraz z Holm­gre­nem, korzy­sta­jąc z tego co zauwa­żył w natu­rze i wśród pier­wot­nych miesz­kań­ców, zaczął iden­ty­fi­ko­wać i dookre­ślać zasa­dy jakie czy­ni­ły ten sys­tem tak boga­tym i zrów­no­wa­żo­nym. Ich nadzie­ją było zasto­so­wa­nie tych zasad w pro­jek­to­wa­niu eko­lo­gicz­nie zdro­wych, pro­duk­tyw­nych kra­jo­bra­zów. Rozu­mo­wa­li, że jeśli życie kwi­tło na Zie­mi przez ponad trzy miliar­dy lat, i jeśli lokal­ni, pier­wot­ni ludzie żyli w rela­tyw­nej har­mo­nii ze śro­do­wi­skiem przez tysią­ce, zatem życie i pier­wot­ne kul­tu­ry musia­ły być regu­lo­wa­ne zasa­da­mi zrów­no­wa­żo­ne­go trwa­nia. Pra­ca licen­cjac­ka Davi­da, prze­ro­bio­na i roz­sze­rzo­na póź­niej z pomo­cą Bil­la, wyewo­lu­owa­ła w prze­ło­mo­wą książ­kę Per­ma­cul­tu­re One.
Con­ti­nue reading

Refe­ren­ces
1 po pol­sku moż­na powie­dzieć kul­tu­ra trwa­ła. Oso­bi­ście jestem za uży­ciem sło­wa per­ma­kul­tu­ra, ład­nie brzmi, jest rów­no­wa­żo­ne – w sen­sie spół­gło­sek i samo­gło­sek :-), i jest ogól­no­świa­to­we. Poza tym zauwa­ży­łem, że wśród osób nie zna­ją­cych ter­mi­nu od razu budzi zacie­ka­wie­nie – przyp. Ben
2 cha­ry­zma­tycz­ny i obra­zo­bur­czy, kie­dyś leśnik, nauczy­ciel szkol­ny, tra­per, natu­ra­li­sta i bio­log śro­do­wi­sko­wy… wywiad z Bil­lem Mol­li­so­nem Per­ma­kul­tu­ra – cicha rewo­lu­cja – polecam.
3 jeden z pierw­szych spo­śród wie­lu stu­den­tów Bil­la… patrz, bar­dzo dobra stro­na Davi­da: permacultureprinciples.com.

Bill Mollison

Per­ma­kul­tu­ra jest filo­zo­fią pra­cy z natu­rą, raczej niż prze­ciw­ko niej; filo­zo­fią dłu­go­trwa­łej i uważ­nej obser­wa­cji, raczej niż dłu­go­trwa­łe­go i bez­myśl­ne­go wysił­ku; jest rów­nież spo­so­bem patrze­nia na rośli­ny i zwie­rzę­ta we wszyst­kich peł­nio­nych przez nie funk­cjach, raczej niż trak­to­wa­nia ich czy jakie­go­kol­wiek inne­go obsza­ru jako ode­rwa­ne­go od cało­ści, poje­dyn­cze­go sys­te­mu produkcyjnego.

 — Bill Mol­li­son Intro­duc­tion to per­ma­cul­tu­re 1991

Bill_Mollison_0111

Per­ma­kul­tu­ra – cicha rewo­lu­cja – wywiad z Bil­lem Mollisonem 

Zasady permakultury David Holmgren

Zasady permakultury

powy­żej ↑ gra­fi­ka ze stro­ny: permacultureprinciples.com

Pod­sta­wę i cen­trum per­ma­kul­tu­ry sta­no­wią zasa­dy etycz­ne warun­ku­ją­ce sto­so­wa­nie 12-tu reguł pro­jek­to­wa­nia 1)↓. Ety­ka stoi na stra­ży ich wła­ści­wej reali­za­cji i odpo­wied­nie­go wpro­wa­dza­nia w życie.
 Regu­ły i zasa­dy są uni­wer­sal­ne; są wytycz­ny­mi, któ­re mogą pomóc w oso­bi­stej, eko­no­micz­nej, spo­łecz­nej i poli­tycz­nej reor­ga­ni­za­cji, cho­ciaż spo­so­by ich reali­za­cji będą zmie­niać się dosto­so­wu­jąc do kon­kret­nych warun­ków miej­sca i sytuacji.
 Każ­da zasa­da pro­jek­to­wa­nia może być punk­tem wyj­ścia, drzwia­mi, jakie otwie­ra­ją się i pozwa­la­ją ogar­nąć cały sys­tem myśle­nia, lecz z okre­ślo­nej per­spek­ty­wy, jaka (jeśli tyl­ko zosta­nie zacho­wa­na wraż­li­wość na wza­jem­ne powią­za­nia w roz­wa­ża­nej cało­ści – holi­stycz­ność pro­ble­mu) może uwy­dat­nić wie­lo­ra­kie pozio­my i aspek­ty zastosowania.

    Per­ma­kul­tu­ro­we zasa­dy etyczne
    • Tro­ska o ziemię
    • Tro­ska o ludzi
    • Spra­wie­dli­wy podział  2)↓rein­we­sto­wa­nie zysków w tro­skę o ludzi i ziemię

    Zasa­dy projektowania

    1. Obser­wuj i współdziałaj
    2. Zbie­raj i maga­zy­nuj energię
    3. Zadbaj o dochód
    4. Sto­suj samo­re­gu­la­cję i akcep­tuj feedback
    5. Sto­suj i dowar­to­ścio­wuj odna­wial­ne źró­dła i usługi
    6. Nie pro­du­kuj odpadów
    7. Pro­jek­tuj od ogó­łu do szczegółów
    8. Łącz raczej niż dziel
    9. Sto­suj spo­koj­ne i drob­ne rozwiązania
    10. Sto­suj i doce­niaj różnorodność
    11. Korzy­staj z obsza­rów gra­nicz­nych i ceń marginalność
    12. Wyko­rzy­stuj i dopo­wia­daj twór­czo na zmianę 

patrz rów­nież: Toby Hemen­way Zasa­dy permakultury 

Refe­ren­ces
1 co do trzech zasad etycz­nych w śro­do­wi­sku per­ma­kul­tu­ro­wym panu­je zgo­da, nato­miast zasa­dy pro­jek­to­wa­nia [tutaj 12] cza­sem się róż­nią, cza­sem jest ich mniej lub więcej
2 Ory­gi­nal­nie trze­cia z tych zasad w pod­ręcz­ni­ku Bil­la Mol­li­so­na Per­ma­cul­tu­re: A Desi­gne­r’s Manu­al (1988) sta­no­wi­ła: Ogra­nicz popu­la­cję i kon­sump­cję, co potem zosta­ło zmie­nio­ne na Spra­wie­dli­wy podział (Fair Sha­re), a nawet dzie­le­nie się nad­mia­rem, praw­do­po­dob­nie ze wzglę­du na łagod­niej­szy wydźwięk i łatwiej­sze spo­pu­la­ry­zo­wa­nie idei per­ma­kul­tu­ry… – wiki­pe­dia

Masanobu Fukuoka Idealne, nat­u­ralne gospodarstwo

Osta­tecz­nym celem rol­nic­twa nie jest upra­wa roślin, ale dosko­na­le­nie ludzi i pod­no­sze­nie ich świadomości.
 Masa­no­bu Fuku­oka, Rewo­lu­cja źdźbła słomy

Masanobu Fukuoka pionier permakultury

Na ide­al­nej natu­ral­nej far­mie, czy w miej­skim gospo­dar­stwie, powin­na być upra­wia­na mie­szan­ka drzew owo­co­wych w tym wsze­la­kich orze­chów, pod nimi powin­ny rosnąć warzy­wa, zbo­ża i jago­dy… Powin­ny bie­gać tam kury 1)↓ szpe­ra­jąc i dra­piąc wśród roślin, chwa­stów 2)↓… Kie­dy mówi­łem o tym w Japo­nii 3)↓ patrzo­no na mnie jak na ode­rwa­ne­go od rze­czy­wi­sto­ści fan­ta­stę, lecz w Sta­nach 4)↓ podob­ny pomysł jest atrak­cyj­ny dla więk­szej gru­py ludzi, stąd łatwiej zro­zu­mieć go i wpro­wa­dzić go w życie. Suge­ru­ję rów­nież by w mia­stach wzdłuż ulic 5)↓ zamiast drzew ozdob­nych sadzo­no drze­wa owo­co­we i by zamiast traw­ni­ków i sezo­no­wych kwia­tów na klom­bach upra­wiać warzy­wa, tak by miesz­kań­cy mia­sta wycho­dząc na spa­cer, mogli zerwać i zjeść owoc z drze­wa rosną­ce­go wzdłuż chod­ni­ka. Zauwa­ży­łem, że ludzie wyobra­ża­jąc sobie taki pomysł nabie­ra­ją entuzjazmu…
Masa­no­bu Fuku­oka, Sawing Seeds in the Desert

wię­cej zdjęć: Masa­no­bu Fuku­oka and His Farm

UPRAWA BEZ ORKI
Upra­wa bez orki 6)↓ jaką w Japo­nii wpro­wa­dził i pro­pa­go­wał Masa­no­bu Fuku­oka, do warun­ków euro­pej­skich dosto­so­wa­na zosta­ła przez Emi­lię Haze­lip. Czę­ścio­wo zmo­dy­fi­ko­wa­na bez­in­wa­zyj­na meto­da mistrza Fuku­oka nazwa­na upra­wą syner­gicz­ną roz­po­wszech­ni­ła się w Hisz­pa­nii, Fran­cji i w Ita­lii, gdzie ogrod­ni­czy ruch per­ma­kul­tu­ro­wy posia­da wyraź­ne syner­gicz­ne (no-till) inklinacje.
 Upra­wa bez orki ma na celu ochro­nę gle­by (orka powo­du­je ero­zję), jej natu­ral­ne wzbo­ga­ca­nie w sub­stan­cję orga­nicz­ną i war­to­ści odżyw­cze poprzez ochro­nę ekosystemu…

KULKI NASIENNE


WIKIPEDIA
Masa­no­bu Fukuoka

Refe­ren­ces
1 kury mają bar­dzo dobry wpływ na utrzy­ma­nie jako­ści gle­by i har­mo­nię ogro­do­we­go eko­sys­te­mu patrz: kurzy trak­tor – wiki
2 dla mistrza Masa­no­bu nie ma cze­goś takie­go jak chwa­sty
3 w latach siedemdziesiątych
4 lata dzie­więć­dzie­sią­te… i obec­nie w Pol­sce mam taką nadzie­ję – ben
5 pro­po­nu­ję robić to w parkach
6 po angiel­sku: No-till Fra­ming

Rudolf Steiner Biodynamika i alternatywna edukacja

Per­ma­kul­tu­ra dotar­ła do nas z Austra­lii, przez Ame­ry­kę. Czę­ścio­wa praw­da, jej zało­ży­cie­le stam­tąd rów­nież  1)↓ się wywo­dzą. W Japo­nii rady­kal­ną per­ma­kul­tu­rę pod nazwą „natu­ral­ne­go rol­nic­twa” pro­mo­wał Masa­no­bu Fuku­oka, a w Euro­pie oso­bą odpo­wie­dzial­ną za zwrot uwa­gi na pro­blem był Rudolf Ste­iner antro­po­zof, twór­ca bio­dy­na­mi­ki i pre­kur­sor edu­ka­cji alter­na­tyw­nej 2)↓.

Steiner Rudolf 11a-1916

WYKŁADY Z ROLNICTWA
Na począt­ku czerw­ca 1924 w Kobie­rzy­cach na Ślą­sku, obec­nie w powie­cie wro­cław­skim zor­ga­ni­zo­wa­ny został kurs „Pod­sta­wy wie­dzy ducho­wej dla powo­dze­nia w rol­nic­twie”, któ­ry popro­wa­dził Rudolf Ste­iner. Było to osiem wykła­dów dla zain­te­re­so­wa­nych pro­ble­mem postę­pu­ją­cej degra­da­cji w rol­nic­twie, spad­kiem jako­ści pło­dów rol­nych i pogor­sze­niem zdro­wia zwierząt…
 W fol­war­ku opo­dal pała­cu gdzie odby­wa­ły się wykła­dy powsta­ło nowa­tor­skie na owe cza­sy bio­dy­na­micz­ne gospo­dar­stwo rol­no-ogrod­ni­cze kła­dą­ce nacisk na ochro­nę śro­do­wi­ska i zdro­we żywie­nie jako alter­na­ty­wę rol­nic­twa prze­my­sło­we­go. W 75 rocz­ni­cę tego wyda­rze­nia wmu­ro­wa­no w ścia­nę pała­cu sto­sow­ną tabli­cę pamiąt­ko­wą.
 Bio­dy­na­mi­ka jako astro­lo­gicz­no-alche­micz­na odmia­na rol­nic­twa eko­lo­gicz­ne­go mie­ści się dobrze w per­ma­kul­tu­rze, cho­ciaż nie­któ­rzy per­ma­kul­tu­ry­ści :) nie­chęt­nie to przy­zna­ją. Waż­ne, by wie­dzieć, że w Pol­sce, a to prze­cież naj­bliż­sza nam oko­li­ca, rol­nic­two eko­lo­gicz­ne wywo­dzi się wła­śnie z biodynamiki.


WIĘCEJ O BIODYNAMICE

Refe­ren­ces
1 rów­nie waż­ną co Bill Mol­li­son, a może nawet waż­niej­szą posta­cią w per­ma­kul­tu­rze jest Masa­no­bu Fukuoka
2 o eku­ka­cji alter­na­tyw­nej Rudol­fa Ste­ine­ra w sen­sie per­ma­kul­tu­ro­wym niżej

Filozoficzne korzenie Platon, Epikur, gnostycy, Hildegarda z Bingen, Joachim z Fiore, Jakub Böhme… Gassendi? Rousseau, Thoreau, Tołstoj… Chrześcijaństwo, Islam, Taoizm, Buddyzm, Hindu (joga) i kultura pierwotna

JEAN-JACQUES ROUSSEAU
TEORIA STANU NATURY

Ludzie nie są ukształ­to­wa­ni do sku­pia­nia się w mro­wi­ska, ale do tego, żeby żyć w roz­rzu­ce­niu po zie­mi, któ­rą powin­ni upra­wiać. Im bar­dziej sku­pia­ją się, tym się bar­dziej psują.
J.J. Rous­se­au „Emil, czy­li o wychowaniu”

Uwiel­bie­nie natu­ry było u Rous­se­au następ­stwem potę­pie­nia cywi­li­za­cji. Jeśli zło pocho­dzi z cywi­li­za­cji, to dobra może­my zna­leźć jedy­nie w natu­rze. Rous­se­au poj­mo­wał natu­rę jako stan pier­wot­ny. Jeśli cywi­li­za­cja jest źró­dłem zła to naj­do­sko­nal­szy jest stan pier­wot­ny i naj­do­sko­nal­si są ludzie nie tknię­ci jesz­cze przez cywi­li­za­cję.” – wykłady.org

Ten, kto pierw­szy ogro­dził kawa­łek zie­mi, powie­dział «to moje» i zna­lazł ludzi dość naiw­nych, by mu uwie­rzyć, był praw­dzi­wym zało­ży­cie­lem spo­łe­czeń­stwa. Iluż to zbrod­ni, wojen, mor­derstw, ile nędzy i gro­zy był­by rodza­jo­wi ludz­kie­mu oszczę­dził ten, kto by koł­ki wyrwał lub rów zasy­pał i zawo­łał do oto­cze­nia: «Uwa­ga! Nie słu­chaj­cie tego oszu­sta; będzie­cie zgu­bie­ni, gdy zapo­mni­cie, że pło­dy zie­mi nale­żą do wszyst­kich, a zie­mia do nikogo»”
J.J. Rous­se­au, Roz­pra­wa o pocho­dze­niu i pod­sta­wach nie­rów­no­ści mię­dzy ludź­mi, 1754


EKO ZRÓWNOWAŻONY PLATON
frag­ment REPUBLIKI (PAŃSTWA)

Platon…naprzód zasta­nów­my się – mówi Sokra­tes – w jaki spo­sób będą czas spę­dza­li ludzie, któ­rzy się tak urzą­dzi­li. Pobu­do­wa­li sobie domy, nie­praw­daż? Poży­wie­nie będą robi­li i wino, i ubra­nia, i buty. Latem będą prze­waż­nie pra­co­wa­li nago i boso, a zimą odzia­ni i obu­ci jak nale­ży. Żywić się będą robiąc z jęcz­mie­nia kru­py, a z psze­ni­cy mąkę. Jed­no będą goto­wać, a z dru­gie­go cia­sto robić i dosko­na­łe plac­ki, i chle­by na jakichś trzcin­kach albo na czy­stych liściach będą poda­wa­li. Będą leże­li na pod­ściół­kach usła­nych z wikli­ny, z powo­ju i mir­tu. Będą sobie uży­wa­li, a dzie­ci przy nich też, będą potem popi­ja­li wino, wień­ce mając na gło­wach i śpie­wa­jąc na chwa­łę bożą, i roz­kosz­nie będą obco­wa­li z sobą, nie robiąc dzie­ci ponad stan, bo będą się bali ubó­stwa albo woj­ny… (wię­cej)
Pla­ton, Pań­stwo, Księ­ga II [372, 373], przeł. Wła­dy­sław Witwicki


TAOIZM
frag­ment ZHUANGZI

LaoziPew­ne­go razu Chu­ang Chou śnił, że jest dosko­na­le szczę­śli­wym moty­lem odda­ją­cym się przy­jem­no­ści podą­ża­nia za wła­sny­mi kapry­sa­mi. Nie wie­dział o tym, że śni.
 Nagle obu­dził się, poczuł i zoba­czył, że jest obcią­żo­nym for­mą Chou… Jed­nak po namy­śle poczuł że nie jest do koń­ca pewien bycia Chou, któ­ry śnił że jest moty­lem, bo prze­cież może być moty­lem, któ­ry śni że jest Chou…
 Nie­mniej mię­dzy Chou a moty­lem ist­nie­je zasad­ni­cza różnica.
 Coś takie­go nazy­wa się trans­for­ma­cją życia.

Wię­cej frag­men­tów Zhu­ang­zi: Uczeń Kon­fu­cju­sza, Zamro­czo­na rze­czy­wi­stość, Drze­wo do nicze­go.


GILGAMESZ
EPOS SUMERYJSKI

Gilgamesh

…uczło­wie­cze­nie Enki­du przez Szam­hat – kapłan­kę Isz­tar, i rośli­na nie­śmier­tel­no­ści poda­ro­wa­na przez Utna­pisz­ti­ma (przed­po­to­po­we­go człowieka)…


LITERATURA

  • Aldo­us Hux­ley – Phi­lo­so­phia peren­nis (Filo­zo­fia Wieczysta)
  • Jared Dia­mond – The World Until Yester­day: What Can We Learn from Tra­di­tio­nal Societies?
  • Gil­ga­mesh by Ste­phen Mitchell

Retention keyline design, zielone dachy

susza

na zdję­ciu powy­żej ↑ lato 2015, Śląsk Cie­szyn­ski gdzie rocz­na śred­nia opa­dów wyno­si 800 mm; od począt­ku roku do sierp­nia spa­dło zale­d­wie 240 mmm – usy­cha­ją nawet brzo­zy

Nara­sta­ją­ca susza w Pol­sce, nie­ko­rzyst­ne dłu­go­ter­mi­no­we pro­gno­zy w związ­ku z ocie­ple­niem kli­ma­tu.. Prze­chwy­ty­wa­nie desz­czów­ki z dachów i dróg, cyster­ny, małe zbior­ni­ki reten­cyj­ne… sieć małych zbior­ni­ków ma lep­szą wydaj­ność niż jed­na duża zapo­ra, jaka zazwy­czaj posia­da rów­nież nega­tyw­ny wpływ na mikro­kli­mat i duże stra­ty wody… A tak­że zago­spo­da­ro­wy­wa­nie wody sza­rej z gospo­darstw domo­wych (małe oczysz­czal­nie ście­ków i roślin­ne oczyszczanie..
Z tema­tem suszy i nie­do­bo­rów wody wią­że się też spra­wa jako­ści wody pit­nej w kra­nach… Akcja zaprze­sta­nia uży­wa­nia wody w pla­sti­ko­wych butel­kach powód zdro­wie (pla­stik jest szko­dli­wy) oraz ochro­na śro­do­wi­ska (mniej pro­duk­cji tru­ją­ce­go prze­my­słu che­micz­ne­go i mniej śmie­ci) – opo­wie­dzieć o akcji Acqu­edot­to w Mediolanie?

KEYLINE DESIGN

Key­li­ne design – wiki

ZIELONE DACHY

Waste and compost recykling i naturalne oczyszczalnie

Pierw­szą i pod­sta­wo­wą zasa­dą gospo­da­ro­wa­nia odpa­da­mi jest: pro­du­kuj jak naj­mniej śmie­ci, pozo­sta­wiaj po sobie jak naj­mniej­szy ślad – idź przez życie na palcach :-)

PLASTIKOWE OPAKOWANIAWODA PITNA
na zdję­ciu poni­żej ↓ butla na wodę w Indo­ne­zji kon­cern Dano­ne pla­stik 7 (bio­ha­zard)
P1260231

P1260858

Uprawa żywności Bioróżnorodność

ZIELONY BALKON

Jeże­li masz bal­kon, to zbio­ry żyw­no­ści z metra kwa­dra­to­we­go bal­ko­nu mogą być więk­sze niż z takiej samej powierzch­ni upraw na polu. Nie­któ­rzy potra­fią zebrać nawet 70 kg żyw­no­ści z upraw na bal­ko­nie, któ­ry ma tyl­ko 20 metrów kwa­dra­to­wych. To 3,5 kg na metr kwa­dra­to­wy i 35 ton na hektar…
Geoff Law­ton w wywia­dzie dla Kry­ty­ki Politycznej

balkon_garden

PARKITRAWNIKI
Gdzie­kol­wiek się znaj­dę gło­szę znie­sie­nie kul­tu­ry traw­ni­ków, mam na myśli sztucz­ną zie­leń stwo­rzo­ną przez ludzi kosz­tem natu­ry, zie­leń mono­ton­ną, któ­ra jest niczym wię­cej niż pozo­sta­ło­ścią aro­ganc­kiej, ary­sto­kra­tycz­nej kul­tu­ry Europy
Masa­no­bu Fuku­oka, „Sawing Seeds in the Desert”

lown_culture

Nie­na­wi­dzę traw­ni­ków” – Bill Mol­li­son w Per­ma­kul­tu­ra – cicha rewo­lu­cja… oraz Geoff Law­ton o traw­ni­kach dla Kry­ty­ki Politycznej.


DZIAŁKI I OGRODY SPOŁECZNE

Rodzinne_Ogrody_Dzialkowe

mandala_garden

Dieta zdrowie, ochrona środowiska

MAKROBIOTYKA
Spo­śród innych zdro­wych metod die­te­ty­ki wybra­łem makro­bio­ty­kę, ze wzglę­du na nacisk jaki kła­dzie na lokal­no­ści i sezo­no­wo­ści pro­duk­tów spo­żyw­czych – to ma duże per­ma­kul­tu­ro­we kon­se­kwen­cje: zdro­we odży­wia­nie, jedze­nie lokal­nych i sezo­no­wych roślin poważ­nie zmniej­sza nega­tyw­ny wpływ na śro­do­wi­sko; nie cho­dzi tyl­ko o ślad węglo­wy, rów­nież o huma­nu­re

macro_pyramid-500x528

LOKALNOŚĆ
Jeśli kupu­je­my pro­duk­ty lokal­ne poza ochro­ną przy­ro­dy, wspie­ra­my lokal­nych wytwór­ców, a to powo­du­je kon­so­li­da­cję spo­łe­czeń­stwa. Nawet jeśli na stra­ga­nach czy w skle­pi­kach z lokal­ny­mi, zdro­wy­mi pro­duk­ta­mi jest dro­żej niż w super­mar­ke­cie – to jest inwe­sty­cja w lokal­ne spo­łe­czeń­stwo, któ­re nam tę naszą tros(z)kę tak lub ina­czej wynagrodzi…


WEGETARIANIZM/WEGANIZM

Cattle

Etycz­ne pod­sta­wy wege­ta­ria­ni­zmu – spór Descar­tes Gas­sen­di na temat natu­ry zwie­rząt i zdol­no­ści ich odczu­wa­nia… Cie­ka­we są rów­nież eko­no­micz­nie i eko­lo­gicz­nie impli­ka­cje nie­je­dze­nia mię­sa… (pro­duk­cja eks­ten­syw­na i intensywna).


LITERATURALINKI