Wprowadzenie do permakulturyBill Mollison & Reny Mia Slay
Fundamentalny podręcznik permakultury. Klasyk projektowania autorstwa australijskiego prekursora Billa Mollisona i Reny Mia Slay. Żaden praktykant czy pasjonatka permakultury nie może tej książki nie mieć w biblioteczce i w użyciu! Zamów teraz!
Wprowadzenie do permakultury to klasyczna pozycja książkowa będąca doskonałym podręcznikiem projektowania permakulturowego a także wstępem do myśli oraz idei australijskiego prekursora permakultury Billa Mollisona 1)↓. Książka jest prawdziwym kompendium wiedzy stworzonym na podstawie dwóch pierwszych podręczników permakultury: Permaculture One (Mollison i Holmgren, 1978) i Permaculture Two (Mollison, 1979), stanowiąc ich rzeczowe i sprawdzone w praktyce podsumowanie. Bazujące na poprzednich książkach Wprowadzenie zostało ponadto wzbogacone o materiał pochodzący z podręcznika Permaculture: A Designers’ Manual (z tzw. biblii permakultury) oraz o notatki i uwagi z kursów projektowania permakultury prowadzonych przez Billa Mollisona (1981, 1986) i Lea Harrison (1985). Całość zredagowana została przez Reny Mia Slay co jest dodatkową zaletą tej książki zważywszy dosyć trudny i „suchy”, pozbawiony elementów lekkiej narracji charakter pisarstwa Billa Mollisona :-) Książka jest typowym podręcznikiem podzielonym na osiem rozdziałów poprzedzonych krótkim wstępem. Każdy rozdział kończy lista źródeł wraz z poszerzającą temat bibliografią.
Przedmowa
Czym jest Permakultura Wprowadzenie 1. Zasady Permakultury 1.1. Wstęp 1.2. Umiejscawianie relacyjne 1.3. Każdy element spełnia wiele funkcji 1.4. Każdą ważną funkcję spełnia wiele elementów 1.5. Planowanie wydajnego wykorzystania energii 1.6. Wykorzystanie zasobów biologicznych 1.7. Obieg energii 1.8. Intensywne systemy na małą skalę 1.8. Przyspieszenie sukcesji i ewolucji 1.10. Różnorodność 1.11. Efekty krawędzi 1.12. Zasady wynikające z nastawienia 1.13. Bibliografia i dodatkowa literatura 2. Ogólne zasady projektowania terenu 2.1. Wstęp 2.2. Rozpoznanie zasobów 2.3. Ukształtowanie terenu (topografia) 2.4. Klimat i mikroklimat 2.5. Gleby 2.6. Woda 2.7. Rozmieszczenie ważnej infrastruktury 2.8. Projektowanie z myślą o katastrofach 2.8. Bibliografia i dodatkowa literatura 3. Zrozumieć wzorce 3.1. Wstęp 3.2. Wzorce natury 3.3. Wzorce w projektowaniu 3.4. Bibliografia i dodatkowa literatura 4. Budowle 4.1. Wstęp 4.2. Dom w klimacie umiarkowanym 4.3. Dom w strefie tropikalnej 4.4. Dom w klimacie suchym 4.5. Zielone domy 4.6. Odpady gospodarstwa domowego jako zasoby 4.7. Strategie technologiczne 4.8. Bibliografia i dodatkowa literatura 5. Projektowanie przydomowego ogrodu 5.1. Wstęp 5.2. Układ ogrodu 5.3. Ogród błyskawiczny 5.4. Miejski i podmiejski ogród permakulturowy 5.5. Projekt ogrodu dla zimnego klimatu 5.6. Ogrody w strefie tropikalnej 5.7. Ogrody w strefach suchych 5.8. Bibliografia i dodatkowa literatura 6. Sady, agroleśnictwo, uprawy zbożowe 6.1. Sady 6.2. Uprawy leśne 6.3. Uprawy roślin zbożowych i bobowatych 6.4. Paliwa z gospodarstwa 6.5. Systemy komercyjne 6.6. Bibliografia i dodatkowa literatura 7. Zwierzęta w permakulturze i akwakultura 7.1. Wstęp 7.2. Zwierzęta ze strefy I 7.3. Systemy chowu drobiu 7.4. Systemy chowu świń 7.5. Kozy 7.6. Uprawy pastwiskowe i duże systemy produkcji pasz dla zwierząt 7.7. Akwakultura i tereny podmokłe 7.8. Bibliografia i dodatkowa literatura 8. Strategie miejskie i wspólnotowe 8.1. Uprawa żywności w miastach 8.2. Projektowane obszary podmiejskie (osiedla–wioski) 8.3. Wspólnotowy recykling odpadów 8.4. Wspólnotowa uprawa ziemi 8.5. Ekonomia we wspólnotach 8.6. Etyczna inwestycja 8.7. Wspólnota permakulturowa 8.8. Bibliografia i dodatkowa literatura Dodatek A: Wybrane, użyteczne w permakulturze rośliny Dodatek B: Lista gatunków z podziałem na przydatne kategorie Dodatek C: Polski i łaciński spis nazw roślin Dodatek D: Słownik pojęć Dodatek E: Dwa permakulturowe projekty
Noty biograficzne
O wydawnictwach
Indeks
AUTORZY: Reny Mia Slay i Bill Mollison
Bill Mollison (1928–2016) prekursor i współtwórca permakultury; urodził się w małej rybackiej wiosce Stanley w Tasmanii. Gdy miał 15 lat, porzucił naukę w szkole, by pomóc rodzinie w prowadzeniu piekarni. Niedługo potem został rybakiem łowiącym rekiny, później pracował jako leśniczy, młynarz, traper i przyrodnik. W 1954 roku zaczął pracę w Oddziale Badań nad Fauną i Florą Organizacji Badań Naukowych i Przemysłowych Wspólnoty Narodów (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, CSIRO) i przez następne dziewięć lat, jako starszy urzędnik ds. technicznych, prowadził badania nad stanem rolnictwa i lasów odległych części Australii. W 1963 roku pełnił obowiązki kustosza Muzeum Tasmanii, po czym wrócił do pracy w terenie jako członek Komisji ds. Rybołówstwa Śródlądowego, w której zajmował się badaniem nad ujściami rzek i fauną dróg wodnych.
W 1966 roku wrócił do formalnej edukacji, jednocześnie utrzymując się z najróżniejszych dorywczych zajęć: poganiacza bydła, bramkarza na zabawach tanecznych, poławiacza rekinów i nauczyciela w ekskluzywnych szkołach dla dziewcząt. Studiował m.in. biogeografię i psychologię społeczną, a po uzyskaniu dyplomu został wykładowcą studiów doktoranckich na Uniwersytecie Tasmańskim na kierunku ochrona środowiska, a głównym obszarem jego zainteresowań w tym czasie było oddziaływanie środowiska na zachowania populacji kręgowców. Na uczelni tej prowadził opracowany przez siebie kurs, w którym łączył osiągnięcia psychologii stresu z wiedzą na temat funkcjonowania układu hormonalnego. W 1974 roku wspólnie z Davidem Holmgrenem, wówczas studentem tego uniwersytetu, opracował koncepcję permakultury, która stała się podstawą ich książki Permaculture One.
Porzuciwszy karierę akademicką, Mollison założył w 1978 roku Instytut Permakultury i wydawnictwo Tagari Publications, by całkowicie poświęcić się propagowaniu zasad i strategii permakultury na świecie. Swoją wiedzę przekazał tysiącom studentów, projektował, zakładał i finansował niezliczoną liczbę projektów, wspólnot i instytutów na wszystkich kontynentach. Na międzynarodowych konferencjach poświęconych zrównoważonemu rozwojowi często wygłaszał przemówienia programowe. Napisał wiele artykułów, programów, raportów i zaleceń dotyczących projektów gospodarstw, skupisk miejskich i funkcjonowania instytucji państwowych. Jest laureatem licznych nagród, takich jak:
● Steward of Sustainable Agriculture, USA, 1966,
● The Banksia Environmental Award Australia, 1994, przyznana za promowanie zrównoważonych systemów na świecie,
● Outstanding Australian Achiever Award, 1993,
● Vavilov Medal, Moskwa, 1991, medal Rosyjskiej Akademii Nauk Rolniczych za wkład w rozwój rolnictwa zrównoważonego i systemów wspólnotowych,
● honorowe członkostwo Rosyjskiej Akademii Nauk Rolniczych, 1991, wyróżnienie przyznane jako pierwszemu obcokrajowcowi,
● Reconocimiento, Meksyk, 1989, nagroda przyznana przez gubernatora stanu Sonora za pracę z biednymi rolnikami z obszarów wiejskich i podmiejskich,
● Honorary Fellow of the Schumacher Society, Surrey, Wielka Brytania, 1989,
● Tree Tax Award, Holandia, 1988,
● Right Livelihood Award, 1981, nagroda przyznawana osobom, które opracowały praktyczne i wzorcowe rozwiązania powszechnych problemów społecznych i środowiskowych (nazywana alternatywną Nagrodą Nobla).
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Mollison wycofał się z aktywności dydaktycznej, jednak do późnego wieku podróżował po świecie, propagując swoją teorię zrównoważonych systemów. Ostatnie lata życia spędził w rodzinnej Tasmanii. Zmarł w wieku 88 lat.
Reny Mia Slay uczennica i wieloletnia współpracownica Billa Mollisona; wychowała się na Wyspach Kanaryjskich. Jej ociec był nauczycielem i właścicielem gospodarstwa warzywnego. Przeprowadziła się do Stanów Zjednoczonych, by tam rozpocząć studia i we wczesnych lat siedemdziesiątych zaangażować się w ruch z powrotem ku ziemi (back to the land). Jest współautorką Homesteaders Handbook, która pracowała sezonowo w jednym z pierwszych gospodarstw ekologicznych z Kalifornii.
Po pobycie zawodowym w Meksyku trafiła do The Farallones Insitute, który był pionierskim ośrodkiem dydaktycznym i badawczym w dziedzinie tzw. odpowiednich technologii (appropriate technology) i zrównoważonego projektowania. Była jednocześnie kierowniczką biura, organizatorką warsztatów, przewodniczką wycieczek i praktykantką w dziedzinie projektowania terenów uprawnych (edible landscaping). Zainspirowana teorią parmakultury przeprowadziła się do Tasmanii i została „zagraniczną przedstawicielką” Billa Mollisona i organizatorką jego wyjazdów do Europy, Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych i Nepalu, a także objazdów po Australii. Do 1998 Reny Slay kierowała wydawnictwem Tagari Publications. Przez wiele lat ściśle współpracowała z Billem Mollisonem nad wydaniem książek o permakulturze. Reny Mia Slay realizowała się również w sztuce jako artystka o ustalonej renomie.
OPINIECZYTELNICZEK i CZYTELNIKÓW
To jest najlepsza książka spośród podręczników, jaką przeczytałam od czasów studiów, a może kiedykolwiek. Pouczająca i instruktażowa, wyjaśniająca w prosty sposób koncepcje i sposoby wdrażania permakultury w wielu różnych sytuacjach. Ta książka zainspirowała mnie do poszerzenia wiedzy w dziedzinie permakultury. Jestem bardzo wdzięczna za to, czego się dzięki niej nauczyłam i co mogę teraz skutecznie realizować! Tessa
Sądząc, że „Wprowadzenie do Permakultury” jest w rzeczywistości zbiorem artykułów i skryptów stanowiących podstawę kursu permakultury prowadzonego przez Billa Mollisona w 1981 roku, pomyślałem, że wystarczy tę książkę przejrzeć.. Ależ się pomyliłem! Ten podręcznik jest pełen inspirujących pomysłów, które sprawiają że naprawdę mamy ochotę spróbować realizacji. Mollison jest geniuszem. David Koblos
Próbowałam przeczytać tę książkę, kiedy po raz pierwszy zetknęłam się z permakulturą. Wtedy poczułam się przytłoczona jej treścią i dołożyłam na półkę. Sięgnęłam po nią później, gdy miałam już na koncie trochę praktycznych doświadczeń oraz więcej rozmów na temat z innymi doświadczonymi w permakulturze, i dopiero wtedy naprawdę ją doceniłam (i zrozumiałam). Mimo, że ma to być wprowadzenie, zalecam przeczytanie jej po zapoznaniu się z innymi autorytetami permakultury i być może po przeczytaniu Ogrodu Gai Toby Hemenwaya, który moim zdaniem jest znacznie bardziej przystępny na początek. Jena Buckwell
Introduction to Permaculture w niesamowity bo wyjątkowo techniczny sposób pozwala spojrzeć na nasze relacje z ziemią. Obejmuje on widok na funkcję każdego budynku, każdego skrawka terenu pod wypoczynek, zagonu pod uprawę, każdego kawałka lasu czy łąki, za które możesz być odpowiedzialna/y, i zobaczyć zarazem jak te wszystkie kawałki do siebie pasują. Książka jest bardzo obszerna i zdecydowanie poszerzyła moją perspektywę podejścia do tego, z czym będę pracować. Warto poszukać własnej ziemi, chociaż rady zawarte można stosować na każdym nieważne jak małym podwórku i ogródku – wizja jest wystarczająco elastyczna, odpowiednia dla arów i hektarów. Cheryl
Poradnik jak wchodzić w interakcje i organizować wszystkie składniki ziemi (gleba, wiatr, światło, stok, roślinność, woda) w złożone, pozytywne sprzężenia zwrotne, interaktywne cykle i strefy. PRAGMATYCZNIE. Sformułowane przez ojca idei Billa Mollisona..
Przejrzysta, mądra książka do przeczytania przez wszystkich myślących poważnie o zrównoważonym życiu i zainteresowanych metodami ekologicznego gospodarowania z elementami surwiwalu. K Lugliani
KSIĄŻKA W SPRZEDAŻY WYSYŁKOWEJ: cena: 90 zł
..zero waste – używamy biodegradowalnych materiałów pakunkowych.
Okładka miękka ze skrzydełkami, 286 stron, tabelki i wykresy, druk czarno-biały, papier nie pochodzący z wycinki. ISBN: 978−83−951032−1−6
DEDYKOWANAGRUPAWSPARCIA: Polskie wydanie Introduction to Permaculture ukazało się dzięki przedsprzedaży i wsparciu finansowemu grupy osób i podmiotów :-)
Zacne grono polskich Permakulturystek i Permakulturystów!:))
• Joanna Wenska
• Katarzyna Sołowiej Rutkowska
• Siedlisko Permakultury Zdrojewo
• Andrzej Górz
• Jacek Winckiewicz – Truskawkowe Pola
• Agnieszka Rafał Pindel – Siedlisko Permakulturowe Dzikie Pola Kaleń
• Monika Gawron
• Krzysztof Makowski
• Aneta Golus
• Marta Miłkowska – Farma Martynika
• Maria Przyszychowska
• Anna Polaniecka
• Joanna i Marek Jacel – Dom na Wschodzie
• Andrzej Orzoł
• Wojtek Kotliński
• Jola Hytkowska – Zagroda Ławeczki Lanckorona
• Ewa i Rafał Janik
• Magda Arek Marcel Stręk
• Kamil Piątek
• Agnieszka Chmura – Who Else
• Marcelina Haremza – Ogrodowa Alternatywa
• Justyna Zaczek & Michał Ulikowski – Chrośnica 30
• Kajetan Krztoń
• Katarzyna Czekalska
• Maciej Olchowik
• Katarzyna Pac-Raszewska – Przedszkole Świetlik Montessori
• Dariusz Piotrowski – ECOXPRESS
• Jakub F. – Jeden Ar Zdrowia
• Artur Moś – Sangha Dogen Zenji
• Katarzyna Kiełbiowska
• Bartosz Chlebowski
• Michał Sanecki
• Tomasz Badura
• Darek Szpak
• Martyna Laskowska
• Piotr Marek – PM Forge LTD
• Piotr Stachura
• Alicja Cykowska
• Dorota Oriol
• Anna Traut-Seliga
• Jacek Piotrowski
• Kasia Backiel
• Aleksandra Kos – Centrum Makrobiotyczne Akama
• Sławomira Ruta
• Iwona i Andrzej Bryndza
• Anna Uszyńska
• Paweł Szymczak
• Marcin Lipnicki
• Dariusz Lech – LDstudio
• Anita Swoboda – Swoboda
• Magdalena Bajtlik – www.zdrowie.je
• Joanna Bernacka
• Krzysztof Buchwald
• Krzysztof Burzmiński
• Krzysztof Landsberg
• Małgorzata Łuczywo
• Marek Peda
• Agnieszka Maciejewska
• Tomasz Strzałkowski
• Eliza Girguś – ElyProject
• Bartosz Podgórski – www. glashaus.pl
• Dorota Drozdek
• Mikołaj Podlaszewski
• Serhij Petryczenko
• Marlena Saks-Miłosz
• Agnieszka Golińska
• Anna i Jan Lazar
• Małgorzata Piechura
• Wojciech Zieliński
• Małgorzata Witczak – Kompostella
• Ewa Niernsee
• Sylwia Sarnecka Konarska
• Sara i Emin Gürcan
• Mateusz Nowak
• Grażyna Wesołowska
• Gosia Multan i Jacek Dajda
• Anna Brzezińska-Hemperek
• Kasia Walczak – kozadomowa.pl
• Małgorzata Gutowska-Adamczyk
• Maciej Adamczyk
• Łukasz Bujnowski – RawPlanta
• Ludwik Braczko – Pasikonik
• Daniel Franikowski – Pasieka Aniołki
• Marta Pisarek
• Krystian Stempek – Permakultura Chocianów
• Aleksandra Kostyra
• Romana Elmer
• Katarzyna Olkowska
• Olga Pająk
• Michał Knychalski
• RayOfWorld- www.rayofworld.com
• Mariusz Cielenkiewicz
• Barbara Chronowska-Cholewa – www.slonecznybalkon.pl
• Marta i Lesław Paździorowie
• Andżelika Zachara-Stachecka
• Lucyna Meyer
• Piotr Macieja
• Łukasz Pala
• Laura Piotrowska
• Magdalena Górska – eKodama Architektura
• Dariusz Fenikowski
• Marta Krukowska
• Bartosz Olesiński
• Alicja Mazur
• Filip Podwinski – www.dolinaharmonii.pl
• Wanda Kania z rodzicami
• Michał Bieniek – smakesencjaharmonia.pl
• Agata Pawlik
• Elżbieta Drozdowska
• Marek Kamiński
• Lena Lewandowska
• Stowarzyszenie Wartościowa Książka
• Joanna Ornowska
• Przemysław Jarocki
• Joanna Pustelny
• Józefa Sury
• Mariusz Szymański
• Krzysztof Knapczyk
• Mirosław Jakoniuk
• Przemysław Suberlak
• Patrycja Woźniak
• Kacper Puchalski – uprawiaj.pl
• Łukasz Sady
• Dorota Kuczewska
• Joanna Symko – Symkogród
• Magdalena Dembowska – Biologika
• Monika Czajka
• Jakub Morisson
• Joanna Egit-Pużyńska
• Michał Kogut – WideoBlog KoguciaLaczka.pl
• Wanda Szafrańska
• Jakub Tyrała – Raw Retreats Polska
• Monika Szpyra
• Andrzej Kowalczuk
• Łukasz Dyląg
• Maria Wanat
• Marianna Mysiorska
• Elżbieta Wróblewska
• Martyna Laskowska
• Tomasz Musioł
• Łukasz Butkiewicz
• Katarzyna Galla
• Dorota Kobierowska-Dębiec
• Zbigniew Lis – www.nightfox.pl
• Barbara Kalinowska – Stowarzyszenie WIOSNA
• Justyna Halama – Naturalica
• Dariusz Fijałkowski – Pracownia Natury Krupy
• Ewelina Królicka
• Teresa Toczydłowska-Bańkowska – ANTER Centrum Terapii i Edukacji
• Anna Ogonowska
• Joanna Świerczyńska
• Łukasz Szydłak – www.zielonyblok.pl
• Małgorzata Staniszewska
• Krzysztof Sztukowski
• Paula Buczyńska
• Mariusz Rusinek
• Mateusz Krzewiński
• Grzegorz Kamyk
• Modest Reszewicz
• Katarzyna Grzesik – Pod bzami
• Beata Kap
• Edyta Tracz-Fior
• Agnieszka Kluza – Bałagan Artystyczny
• Elżbieta Kohut
• Renata Kutyna
• Patrycja Dziewolska
• Magdalena Klein – Eco Artemisja
• Elżbieta Fojut-Gajewska
• Anel Ramić – Zemljani
• Marcin Krzeszewski – Kalpapāda
• Gabriela Morawska – Stowarzyszenie Milinda
• Marek Błażytko
• Magdalena Goworek
• Artur Kurek – www.mate.pl
• Mariusz Jankowski
• Agnieszka Zdunek – Jestem Zielona
• Mateusz Terlikowski
• Dorota Klepacka-Sulima i Maciek Sulima Podlasie
• Łukasz Rachwał
• Wojciech Krawczyński – Ekologiczne Gospodarstwo Agroturystyka W Lesie
• Elżbieta Szymaniak-Śliwa
• Natalia Starzyk – Zworna Chata
• Żaneta Geltz – HIPOALERGICZNI
• Jerzy Barycki
• Sławomir Pełkowski
• Miłosz Więckowski
• Jakub Eichelberger
• Maciej Wójcik – Stowarzyszenie Earthshiplife
• Elżbieta Grzegorczyk
• Anna Zysk
• Juliusz Humienny
• Asia Pietruszka
• Daniel Chrząstek
• Dominik Kuczewski
• Barbara Ciosek – Barbio Chaszcze
• Justyna Zajączkowska
• Ewa Wojciechowska
• Mariusz Olesiejuk
• Michał Werner
• Anna Książkiewicz-Bryła
• Agnieszka Jedlina
• Marianna Bandych
• Arkadiusz Kociemba
• Katarzyna Wrona
• Wincenty Strutyński
• Karolina Wysocka
• Natalia Szczęch
• Julia Kopycka
• Grzegorz Kamyk
• Alicja Kowalska
• Alicja Krzewicka
• Tomasz Biskupski
• Paweł Spisak
• Ostap i Krzysztof Nożakowie
• Wiesława Kutera Nowak
• Anna Ślipiec
• Maria Czyżycka
• Ireneusz Hendel
• Ola Juraszczyk
• Janek Juraszczyk
• Piotr Wielczyk
• Elwira Swoboda – Siedlisko Swoboda
• Tomasz Głodek
• Sylwia Gołdyn
• Sylwia i Mieczysław Łabędzcy – Lawendowa Barć pod Lasem
• Maciek Koterba
• Małgorzata Stanowska
• Elżbieta Gacek
• Piotr Mikucki
• Marceli Maniak
• Robert Stykowski
• Jakub Frydrych – „Dobra Ziemia” Tylin
• Natalia Zajdel
• Hanna Ozga
• Katarzyna i Edgaras Leichteris
• Agnieszka Markiel & Przemysław Gortat – Dom pod Macierzankowym Wzgórzem
• Małgorzata Paszko
• Karolina Kocięda
• Ariel Kloskowski & Justyna Woszczyk
• Wiesław Bury
• Elżbieta Zimnicka
• Barbara Nocuń
• Edyta Wójcik
• Beata i Jacek Świątek
• Maciej Dyżewski
• Agnieszka Szymkowiak
• Anna Kraszewska
• Łukasz Nowak – Nowespojrzenie.pl
• Michał Styn
• Kama & Tomek Wietrzyk
• Krzysztof Łukasiak
• Michał i Justyna Czyż
• Michał Łukowski – Pracownia Wsparcia Technicznego PANTALAR
• Bożena Bartoś
• Marta Jacaszek
• Artur Łoskot – Pracownia Zielony Łoskot / Śląska Fundacja Permakultury
• Jędrzej Fiett
• Monika Górska
• Małgorzata Ziętarska – GREENMANAGEMENT
• Mieczysław Maliński
• Igor Bokun – Akademia Przyziemnych Umiejętności
• Natalia Szpakowska
• Joanna Wojtko – Szafa z Książkami
• Sylwia Siemienowicz
• Karolina Jarońska
• Magda Barczyk
• Andrzej Burysz
• Barbara Gawrońska-Cebulak
• Grzegorz Sosa
• Hubert Zdunek
• Natalia Martin – Boska Pszczoła / www.boskapszczola.pl
• Renata Rumianowska – Renatowe Izby
• Martyna Próchniak
• Jakub Michalik
• Wawrzyniec Zięba
• Anna Kucharska
• Jerzy Jankowski
• Gabriela Kornet
• Danuta Nowak – Dom Spotkań Twórczych „Ptasia Dolina”
• Jakub Zwoliński
• Marcin Majewski i Magdalena Majewska-Celi z Dziećmi
• Mateusz Cyranik – Truskawkowe Pola
• Robert Wieczorek
• Magdalena Kosinska
• Monika Kędzia
• Agata Kopka
• Izabela Winsztal – Firma AmRest – Grunwaldzki Center
• Joanna Borkowska-Kot
• Anna Anioła
• Magdalena Bardeli
• Sebastian Krajewski
• Lukasz Grabowski
• Małgorzata Feder-Żukowska
• Adam Poloczek
• Dorota Dyło
• Katarzyna Dyło
• Leszek Gasiński
• Klaudia Kosiorek
• Magdalena Dzieniesiewicz
• Alina i Krystian Palichleb
• Michał Brózda
• Małe ręce
• Tomasz Dudzik
• Krzysztof Czaplicki
• Ewa Klimaszewska
• Anna Zagała
• Piotr Micygiewicz
• Jan Bednarski
• Jola i Leszek Mroczyńscy
• Dorota Jakubowska i Maciej Mroczyński
• Wiesław Mądry
• Żaneta Knibba
• Tomasz Malczyk
• Ewa i Dominik Librowscy
• Remigiusz Pankiewicz
• Dorota Kawęcka
• Maksymilian Fojtuch
• Małgorzata Myszkowska – Skład Towarów Wiejskich w Habdzinie
• Anna Gaya Nidzgorska
• Klaudia i Marcin Tabała
• Joanna Muniowska
• Robert Warykiewicz
• Emilia Socha
• Edyta Konopka
• Urszula Lisicka
• Agata Sidz
• Irena Węglarzy
• Aleksandra Wróż
• Edyta Szymanska
• Katarzyna Kaminska
• Magda i Sylwek Świderscy – Malinówka
• Alicja i Wojtek – Novakófka
• Agata Winkowska
• Krzysztof Nasternak
• Dariusz Śmiechowski
• Leszek Mzyk
• Łukasz Wróbel
• Marek Pamuła
• Izabela Napiecek
• Apolinary Żuchowicz
• Agata Gackowska i Maria Kipek – Jungle draft
• Barbara Kapica
• Marek Nowicki – Wierzbowe Ranczo
• Dominka Parzniewska
• Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska
• Magdalena Chałupka
• Kamila Konsek
• Teresa Lange – rezerwatkolorow.pl
• Ewa Czap – Mieszkaj Naturalnie
• Kamila Pawelska – Rebel Garden
• Anna Buncler
• Marianna Jolowicz
• Daria i Tomasz Andrzejczak – www.w21w.pl
• Teresa i Mieczysław Krawczyk
• Inez i Blanka Borys – www.edukacjadomowa.org
• Krzysztof Zabierowski
• Dariusz Kusz
• Elżbieta Iwanejko-Boniszewska
• Irena Woźniak – Pasieka Darz Ul
DANEAUSTRALIJSKIEGO ORYGINAŁU
Wydanie poprawione (1 sierpnia 1997)
216 stron, w tym rysunki i wykresy
Rozmiar: 20 x 28 x 1,3 cm.
Wydawca: Tagari Publications
DANE AUSTRALIJSKIEGO ORYGINAŁU
Wydanie poprawione (1 sierpnia 1997)
216 stron, w tym rysunki i wykresy
Rozmiar: 20 x 28 x 1,3 cm.
Wydawca: Tagari Publications
link na dokumentację projektu przedsprzedaży podręcznika